Propaan als koudemiddel: de voor- en nadelen

Vanaf komend jaar mogen warmtepompen onder de 12 kW die nieuw op de markt komen niet meer gevuld zijn met R410A, en vanaf 2027 is ook R32 in de ban. Natuurlijke koudemiddelen vervangen deze synthetische. Daarom wordt nu al steeds vaker gekozen voor propaan. Welke voordelen en nadelen heeft dit koudemiddel?

Lage GWP

Propaan (R290) is een natuurlijk koudemiddel dat prima kan worden toegepast in zaken als koelinstallaties en warmtepompen. Het tast de ozonlaag niet aan en met een GWP van slechts drie is de invloed op het broeikaseffect en daarmee de opwarming van de aarde beperkt. Zeker vergeleken met F-gassen die momenteel nog veel worden toegepast. Ook omdat de F-gassenverordening wordt aanscherpt en F-gassen uitgefaseerd worden is propaan een welkom alternatief.

Efficiency

Het koudemiddel propaan heeft een uitstekende energie-efficiëntie, wat inhoudt dat er minder energie nodig is om de gewenste temperatuur te bereiken en deze vervolgens te behouden. Het thermische rendement is hoog, waardoor met dit koudemiddel warmte goed is over te brengen.

Een ander voordeel van propaan is dat het een groot temperatuurbereik heeft. Dat is het verschil (bereik) tussen de minimale buitentemperatuur waarbij een koudemiddel nog bruikbaar is (warmte kan opnemen) en de maximale temperatuur die bereikt kan worden van bijvoorbeeld tapwater of verwarmingswater. Zodoende kan er in korte tijd veel warmte getransporteerd worden.

Toepasbaarheid

Omdat een warmtepomp met koudemiddel propaan in staat is water tot hoge temperaturen van ongeveer 75 graden te verwarmen, is vaak alleen de compressor voldoende om tapwater te verzorgen. Een extra warmtespiraal is daardoor niet altijd nodig.

Dankzij deze hoge watertemperatuur kunnen meer huishoudens overstappen op een warmtepomp, ook als het om oude woningen gaat. Dit omdat de bestaande HTV-radiatoren in gebruik kunnen blijven en er niet eerst een grondige renovatie nodig is.

Alleen op uitzonderlijk koude dagen moet de cv-ketel misschien nog even bijspringen, in het geval van een hybride warmtepomp. Daarnaast is een woning veel sneller op temperatuur gebracht en hoeven kamers niet per se op een constante temperatuur gehouden te worden, wat vooral ideaal is bij ruimten die niet doorlopend in gebruikt zijn.

Isolatie

Dat neemt zeker niet weg dat het nog steeds zinvol is om op zo kort mogelijke termijn de isolatie van die woningen op orde te brengen en over te schakelen op zoiets als vloerverwarming of LTV-radiatoren. Het temperatuurbereik van propaan is dan wel erg groot, het kost extra energie om die hogere temperaturen te behalen. Het rendement en de efficiency van een warmtepomp nemen daardoor toe zodra een lagere temperatuur ook al volstaat.

Brandbaar

We kunnen er niet omheen dat propaan brandbaar is. Vooral in een monoblock warmtepomp zijn de risico’s gelukkig zeer beperkt, omdat het propaan zich dan in een gesloten circuit bevindt. Dat wordt in de fabriek gevuld, waardoor je als installateur niet zelf met propaan in de weer bent. Bij een monoblock lopen er geen leidingen met koudemiddel propaan het pand in en uit, maar waterleidingen.

Vermogen

De toegestane hoeveelheid propaan in installaties en de te nemen veiligheidsmaatregelen op gebieden zoals plaatsing, ventilatie, lekdetectie en branddetectie of brandbestrijding, verschillen per toepassingsgebied. Zo is bij monoblock warmtepompen die zich buitenshuis bevinden een grotere hoeveelheid propaan toegestaan, dan wanneer het om een binnenopstelling gaat. Voor fabrikanten de uitdaging om hiermee een propaanwarmtepomp van voldoende capaciteit te ontwerpen.