Installaties op het dak: hierop moet je letten 

Op het dak anno 2024 is het druk. Zonnepanelen, ventilatiedoorvoeren, de rookgasafvoer, de buitenunit van de warmtepomp én ontluchtingen moeten er allemaal een plaats krijgen. Bovendien is er geen ruimte om compromissen te sluiten. Maatregelen die je op het dak treft hebben namelijk direct invloed op de gezondheid, de veiligheid en het comfort van bewoners.

Een nieuwbouwwoning – die voldoet aan de BENG-eisen – zonder zonnepanelen, buitenunit voor de warmtepomp en balansventilatie is ondenkbaar. Dat heeft consequenties voor het daklandschap, want al die nieuwe technieken hebben dakruimte nodig. Dat vergt het nodige ontwerptalent. Zo mogen zonnepanelen niet in de schaduw liggen en voor de ventilatietoevoer moet je rekening houden met de verdunningsfactor.

Bij het energetisch upgraden van bestaande woningen, biedt het dak vaak nog minder speelruimte’. Dan moet er namelijk ook rekening gehouden worden met bestaande dakelementen – zoals schoorstenen – en aanwezige installaties en dakramen. Als vakman kan jij daar het verschil maken. Bijvoorbeeld door extra vragen te stellen. Bewoners denken bij duurzaamheid vaak alleen aan zonnepanelen. Maar hebben zij ook gedacht aan de buiten-unit voor de (hybride) warmtepomp? Willen zij overschakelen op balansventilatie? Door ook hiervoor dakruimte te reserveren, maak je het dak pas echt toekomstbestendig.

Lees ook: Binnen een paar seconden weten hoeveel dakpannen je nodig hebt

Rookgasafvoer en ventilatietoevoer

Steeds meer woningen worden verwarmd met een warmtepomp. Maar de gasketel is nog lang niet verdwenen uit Nederland. Vanaf 2026 zijn huiseigenaren weliswaar verplicht om bij vervanging van de cv-ketel over te stappen op een hybride warmtepomp (of ander duurzaam alternatief), maar deze opereert naast de cv-ketel. 

Belangrijk bij de plaatsing van de rookgasafvoer is vooral de positie ten opzichte van de toevoer voor de ventilatie. Je wilt niet dat de afgevoerde rook van de cv-ketel het gebouw weer wordt ingezogen. Daarbij is de zogenoemde verdunningsfactor van belang. Dat is een maat voor de kwaliteit van de toegevoerde lucht. Bij een verdunningsfactor 0,01 komt niet meer dan 1% van de verontreinigde lucht in de verse lucht terecht. De verdunningsfactor wordt berekend uit de afstand tussen de uitmonding van een ventilatie- of rookgasafvoer en de inlaat van de ventilatie. 

Verder moet een uitmonding van de rookgasafvoer minstens 0,3 m hoger liggen dan het dak, maar het is ook aan te raden om een uitmonding zeker 0,5 meter van de scherpe rand te plaatsen én om rekening te houden met de buren. Weliswaar gelden er voor plaatsing van de rookgasafvoer geen minimale afstandseisen ten aanzien van de perceelgrens (de eis van 2 meter geldt alleen voor de gevelafvoer), maar een rookgasafvoer net naast het dakraam van de buurvrouw plaatsen is natuurlijk onwenselijk.  

Probeer de DakWijs Configurator

Zonnepanelen

Bij de installatie van zonnepanelen moet je zowel met constructieve als installatietechnische regels rekening houden. Voor de elektrische installatie is NEN 1010 leidend. Deze norm is voor zonnepanelen aangevuld met de praktijkrichtlijn NPR 9090. Hierin zijn onder andere de eisen aan de omvormer opgenomen en het scheiden van de + en – leidingen.

Voor de constructieve eisen zijn vooral de beoordelingsrichtlijn 9933 en NEN 7250 belangrijk. 

In de beoordelingsrichtlijn 9933 staat omschreven welke werkzaamheden noodzakelijk zijn voor een juiste montage. Terwijl NEN-EN 1990 eisen stelt aan de veiligheid, bruikbaarheid en duurzaamheid van constructies. Vanzelfsprekend moet de onderconstructie voldoende sterk zijn om de PV-panelen te dragen. Voor de constructieve veiligheid (windbelasting) en waterdichtheid wordt verwezen naar NEN 7250. Specifiek voor zonne-energiesystemen worden hierin de integratie in daken en gevels én de bouwkundige aspecten omschreven. 

Let daarnaast op BRL 9933. Die verwijst naar een aantal andere belangrijke eisen met betrekking tot de (brand)veiligheid, zoals de wering van vocht en de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag. 

Een laatste aandachtspunt is bescherming tegen ongedierte. De temperatuur achter een zonnepaneel kan – zeker als de ventilatiestroom wordt geblokkeerd door bijvoorbeeld nesten of bladeren – oplopen tot meer dan 80 graden Celsius. Door vogels, ongedierte en groen te weren wordt de installatie veiliger.

De buitenunit van de warmtepomp

De meest gangbare (hybride) warmtepomp is de luchtwater-warmtepomp. Bij installatie daarvan rijst altijd de vraag: waar komt de buitenunit te staan? De tuin, op het balkon of toch op het dak? Waar je de buitenunit ook plaatst, je moet altijd rekening houden met de geluidseisen. Tussen 19:00 uur en 7:00 uur mag de warmtepomp maximaal 40 decibel geluid maken op de erfgrens met de buren. Tussen 7:00 uur en 19:00 – overdag dus – is dit maximaal 45 decibel. 

Het gemeten geluidsniveau moet bovendien gecorrigeerd worden als er sprake is van tonaal geluid. Tonaal geluid is een geluid met één frequentie en een lange duur. Bijvoorbeeld een brommende koelkast. Als zo’n toon veel energie heeft, is hij duidelijk hoorbaar en wordt de irritatiegrens snel bereikt. Daarom moet je bij het plaatsen van de buitenunits van warmtepompen rekening houden met de tonale aspecten. Zeker omdat deze tonen extra de aandacht trekken als de ventilator regelmatig stopt en start.

In het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) zijn voor het plaatsen van de buitenunit echter nog een paar bepalingen opgenomen. Hier krijg je direct mee te maken wanneer je de buitenunit van de warmtepomp op het dak plaatst. Gaat het om een appartementengebouw, dan wordt geluid niet gemeten op de erfgrens, maar vanaf de ramen van de buren. En – hoewel het niet letterlijk zo opgenomen is in het Bbl – is het altijd raadzaam om ook bij grondgebonden woningen de raamopeningen van buren mee te nemen bij het bepalen van de positie.

Let er daarnaast op dat de buitenunit geen trillingen overdraagt aan de de dakconstructie. Richt de uitblaasopening niet op een naburige gevel en voorkom geluidsweerkaatsing door bijvoorbeeld een schoorsteen. Met een omkasting kun je deze geluiden behoorlijk reduceren.

De DakWijs Configurator helpt je met het optimaal inrichten van het dak.