Bedrijven moeten verplicht stroomcapaciteit afstaan bij congestie

Netbeheerders kunnen grote bedrijven voortaan tegen een vergoeding verplichten een deel van hun stroomcapaciteit af te staan op momenten dat het stroomnet overvol is. Daardoor moet er meer ruimte ontstaan voor nieuwe aansluitingen. Dat is een van de maatregelen uit een “breed pakket” dat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft gepresenteerd om de problemen rond netcongestie tegen te gaan.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) presenteert een breed pakket maatregelen dat de problematiek van netcongestie vermindert. De maatregelen moeten flexibel gebruik van het elektriciteitsnet aantrekkelijk maken. De ACM zorgt dat grootverbruikers goedkoper uit zijn als zij het stroomnet op piekmomenten minder gebruiken. Hierdoor maken zij ruimte voor andere verbruikers en voor producenten van duurzame elektriciteit. Dankzij een voorrangsregeling voor projecten met een maatschappelijk belang kunnen netbeheerders de ruimte die zo ontstaat gebruiken om bijvoorbeeld scholen of ziekenhuizen sneller aan te sluiten.

Het probleem van netcongestie komt vooral voor op piekmomenten: de spits van 6.00 uur tot 9.00 uur en tussen 16.00 en 20.00 uur. Dan is er te veel aanbod of vraag naar stroom. Buiten de spits is er nog ruimte. Dankzij de maatregelen van de ACM kunnen grootverbruikers een vergoeding krijgen tot wel 50% van hun netkosten als ze het net minder gebruiken tijdens de spits. Zo ontstaat er ruimte voor andere bedrijven die anders lang moeten wachten op capaciteit.

Bestuurslid Manon Leijten: “Met dit pakket aan maatregelen bieden we alle ruimte om de beschikbare capaciteit op het elektriciteitsnet beter te gebruiken. Dat is noodzakelijk en belangrijk omdat netuitbreidingen een kwestie van lange adem zijn, maar ook om het net betaalbaar te houden.”

Congestiemanagement

Om te zorgen dat er in gebieden met te veel productie toch zon- en windparken aangesloten kunnen worden scherpt de ACM de regels voor congestiemanagement aan. Congestiemanagement houdt in dat de netbeheerder grote bedrijven kan verplichten om – tegen vergoeding – flexibiliteit aan te bieden. Met de introductie van een deelnameplicht komt er meer flexibiliteit beschikbaar en komt er meer ruimte voor nieuwe aansluitingen.

De wachtrij voor toegang tot het net neemt almaar toe. Met het prioriteringskader dat is vastgesteld door de ACM kunnen netbeheerders voortaan voorrang geven aan projecten die van maatschappelijke waarde zijn. Zogenoemde congestie-verzachters, zoals batterijsystemen die zorgen dat er meer capaciteit bij komt voor andere gebruikers, krijgen als eerste voorrang. De tweede categorie betreft veiligheid met als voorbeelden defensie, politie en acute gezondheidszorg. De derde categorie ziet op meerdere basisbehoeften zoals drinkwater en onderwijs. De ACM heeft het prioriteringskader opgesteld omdat de huidige praktijk dat netbeheerders projecten altijd op volgorde van aanmelding toegang geven tot het net (first come, first served) niet altijd goed uitpakt. Het prioriteringskader is tot stand gekomen na intensief overleg met Netbeheer Nederland, VNG, IPO, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en andere belanghebbenden. Het prioriteringskader is opgesteld op basis van objectieve en transparante criteria en sluit daarmee aan bij het Europese wettelijk vereiste van non-discriminatie. De netbeheerders zijn vanaf 1 oktober 2024 verplicht het prioriteringskader te gebruiken. Aanvragers moeten dan wel aantonen dat zij voorrang moeten krijgen.

Aansluittermijnen

Het pakket aan maatregelen bestaat verder uit afspraken tussen netbeheerders en netgebruikers over de aansluittermijnen voor grote bedrijven. In de meeste gevallen geldt voor deze afnemers een termijn tot 52 weken om een aansluiting te realiseren, afhankelijk van de omstandigheden.

Verder gaan netbeheerders strenger controleren of bedrijven alle capaciteit die zij hebben gecontracteerd wel gebruiken. Is dat niet het geval of hebben bedrijven de capaciteit niet langer nodig, dan kan de netbeheerder het contract inperken. Zo komt er weer capaciteit vrij voor anderen.

De ACM geeft netbeheerders en bedrijven de ruimte om te experimenteren met een efficiënter gebruik van de capaciteit van het stroomnet. Als regelgeving experimenten in de weg staat kunnen partijen zich melden bij de ACM. De ACM kan dan besluiten te gedogen of een ontheffing afgeven.

Landelijk actieprogramma netcongestie

De maatregelen zijn tot stand gekomen in samenwerking met netbeheerders, belangenorganisaties, mede-overheden en andere stakeholders. De ACM werkt ook met al deze partijen samen in het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN). De ACM verkent vanuit het actieprogramma samen met de netbeheerders of aanvullende maatregelen mogelijk zijn. Bijvoorbeeld het vormgeven van een transporttarief voor bedrijven die invoeden en het introduceren van groepscontracten voor transportcapaciteit voor bijvoorbeeld bedrijventerreinen.

Energie-Nederland vindt het verplichten van bedrijven om capaciteit af te staan “erg ver” gaan. “Dergelijke (dreigende) ingrepen in de bedrijfsvoering kunnen het draagvlak voor de energietransitie ondergraven”, stelt de brancheorganisatie voor energiebedrijven in een verklaring. “Energie-Nederland blijft aandacht vragen voor het versneld verzwaren en uitbreiden van het net. Dat is immers de meest effectieve oplossing voor het gebrek aan capaciteit.”