‘Warmtenetten voor dichtbevolkte wijken dertig procent goedkoper dan warmtepompen’

In dichtbevolkte stadswijken zijn warmtenetten bijna dertig procent goedkoper dan individuele warmtepompen, alle maatschappelijke kosten meegerekend. Bovendien wordt hier het elektriciteitsnet door een warmtenet significant minder zwaar belast.

Alleen komt het financiële voordeel momenteel niet bij huishoudens terecht. Huishoudens moeten daarom beter ondersteund worden bij aansluiting, en voor warmtebedrijven moet het aantrekkelijker worden om te investeren. Dat blijkt uit onderzoek van Berenschot in Den Haag, in opdracht van Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), netbeheerder Stedin, Bouwend Nederland en Energie Beheer Nederland (EBN). De uitkomsten laten zich vertalen naar andere dichtbevolkte steden met oudere bebouwing.

Meer subsidie nodig

De gemeente Den Haag concludeerde eind 2023 dat collectieve warmtenetten financieel niet haalbaar zijn, hoewel oudere stadscentra zoals Den Haag – met 110.000 woningen, 15.000 utiliteitsgebouwen en beschikbaarheid van duurzame warmtebronnen – daar juist uitermate voor geschikt leken. Berenschot heeft in het nieuwe onderzoek ook de maatschappelijke kosten meegerekend. En op basis van kengetallen komt Berenschot in Den Haag tot een belangrijke eindconclusie: warmtenetten zijn een stuk goedkoper.

Vooropgesteld: duurzame warmte is voorlopig duurder dan fossiele warmte. Tegelijk weten we dat we van het gas af moeten. Om het gebruik van stadswarmte op korte termijn voor huishoudens aantrekkelijker te maken, zou er meer subsidie verstrekt moeten worden om burgers tegemoet te komen bij aansluiting op een warmtenet. Daarnaast moet de Warmtenet-Investeringssubsidie (WIS) beter aansluiten bij de praktijk. De WIS-subsidie is bedoeld om het voor warmtebedrijven aantrekkelijker te maken om te investeren in de infrastructuur. Onder andere via deze subsidie wil de overheid voor 500.000 nieuwe warmtenetaansluitingen realiseren voor 2030.

Weeffout in het systeem

NVDE-voorzitter Olof van der Gaag: “We zitten met een weeffout in het systeem. Deze studie laat duidelijk zien dat warmtenetten voor grote delen van Den Haag de beste optie zijn: ze zijn goedkoper, gemakkelijker realiseerbaar en je voorkomt extra netcongestie. Maar niemand wil op een warmtenet als hij duurder uit is. Laten we dus zorgen dat eindverbruikers, anders dan nu, meeprofiteren van dat voordeel. Help burgers met de kosten voor de aansluiting. En bezie of je de WIS-gelden voor infrastructuur uit de Voorjaarsnota kunt inzetten om vastgelopen projecten snel vlot te trekken.”

Nog veel langer overvolle stroomnetten

De kosten van warmtenetten blijken vanuit maatschappelijk perspectief dertig procent goedkoper dan individuele warmtepompen. Dat heeft Berenschot in Den Haag onderzocht: als een hele wijk met bestaande bouw verwarmd wordt met een warmtepomp per huishouden, kost de verzwaring van het elektriciteitsnet twee keer zo veel als wanneer er een collectief warmtenet in diezelfde wijk komt. Bovendien kan de netbeheerder een dergelijke omvangrijke en onvoorziene uitbreiding van het elektriciteitsnet niet op korte termijn realiseren, waardoor steden als Den Haag nog langer dan tien jaar de problemen van een overvol stroomnet blijven ervaren en mensen afhankelijk blijven van aardgas. De uitkomsten van het onderzoek in Den Haag laten zich goed vertalen naar vergelijkbare dichtbevolkte steden met oudere bebouwing.