Betrouwbare toegang tot het elektriciteitsnet is voor waterschappen cruciaal om hun wettelijke taken te kunnen uitvoeren. Maar netcongestie brengt waterschappen steeds vaker in de problemen. Ook de energietransitie en geopolitieke ontwikkelingen zorgen voor uitdagingen. Op verzoek van zes waterschappen liet Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) daarom het rapport ‘Energievoorziening: beschikbaar, betrouwbaar en betaalbaar (E3B)’ opstellen. De belangrijkste conclusie: de waterschappen moeten hun energievoorziening de komende jaren samen met netbeheerders meer strategisch vormgeven.
De energievoorziening is de afgelopen jaren flink veranderd. Dat raakt ook de waterschappen, blijkt uit het E3B-rapport. Doel was om de impact van deze ontwikkelingen op de primaire taken van het waterschap te onderzoeken. Daarnaast moest het rapport de handelingsperspectieven van de waterschappen in kaart brengen.
Energiegebruik waterschappen
Waterschappen gebruiken elektriciteit met name voor het zuiveren van rioolwater en het droogmalen van polders. Om hun taken goed te kunnen blijven uitvoeren, is de komende vijftien jaar in veel delen van het land twintig tot veertig procent meer elektriciteit nodig. Dit komt vooral door bevolkingsgroei en strengere eisen aan de waterkwaliteit.
Netcongestie
Erik den Hertog, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Bij het recente hoogwater draaiden de gemalen volop om wateroverlast te voorkomen. Sommige waterschappen moesten hierdoor het met de netbeheerders afgesproken elektriciteitsvermogen voor de gemalen overschrijden. Dit leidt nu al tot juridisch getinte brieven van energieleveranciers. Daarnaast komt het steeds vaker voor dat waterschappen geen toestemming krijgen van de netbeheerder voor nieuwe aansluitingen of om hun elektriciteitsaansluiting uit te breiden. Bijvoorbeeld de noodzakelijke uitbouw van rioolwaterzuiveringen.”
Oproep
De Unie van Waterschappen roept netbeheerders op om waterschappen bij calamiteiten uit te sluiten van de verplichting om binnen het afgesproken elektriciteitsvermogen te blijven. Erik den Hertog: “De waterschappen zijn wettelijk verantwoordelijk voor droge voeten en gezuiverd rioolwater. In een situatie van ‘pompen of verzuipen’ of voor het zuiveren van rioolwater mag het geen vraag zijn óf je stroom geleverd krijgt.” Ook pleiten de waterschappen voor voorrang bij noodzakelijke verhogingen van bestaande elektriciteitscontracten en nieuwe aansluitingen voor hun primaire taken.
Innovatieve oplossingen
Waterschappen willen ook bijdragen aan oplossingen. Erik den Hertog: “We willen samen met de netbeheerders actief zoeken naar innovatieve mogelijkheden om netcongestie te verminderen. Zo willen we met netbeheerders kijken of we meer flexibel onze gemalen kunnen aan- en uitzetten om zo onderdeel te worden van de oplossing. Ook verkennen wij de mogelijkheden om rioolwaterzuiveringen in te zetten als smart energy hubs. Daarmee balanceren we vraag en aanbod bij de productie en opslag van de duurzame energie die we zelf opwekken uit rioolslib en met zonnepanelen en windmolens.”
Aanbevelingen
De algemene conclusie van het E3B-rapport is dat de waterschappen per direct nog strategischer aan de slag moeten met hun energievoorziening. De belangrijkste aanbeveling is om de impact te onderzoeken van onder meer netcongestie, het toenemende risico op netuitval, toenemende digitalisering en automatisering en de stijgende energiekosten. In gesprek met netbeheerders en de directe omgeving moeten waterschappen samen op zoek gaan naar innovatieve oplossingen om toekomstige bottlenecks weg te nemen.
